Category Archives: Φιλοσοφία/ Επιστήμη

Ι. Είναι κοινός τόπος πως η φιλοσοφική έγνοια της πολιτικής σκέψης του Πλάτωνα δεν παύει να περιστρέφεται γύρω από τον αληθινό φιλόσοφο, τον οποίο διαχωρίζει ρητά από τους κίβδηλους περιφερόμενους «φιλοσόφους» –ίδιους και όμοιους με κάποιους πλανόδιους αμπελοφιλοσόφους κομματικών, διακομματικών, συντεχνιακών παρασυναγωγών του σήμερα– και συναφώς από τον φαύλο πολιτικό. Γιατί … Συνέχεια →

Ι. Θα μιλήσουμε για την εντελέχεια στον Αριστοτέλη, μια από τις πιο δύσκολεςαλλά και ουσιαστικές έννοιες για την κατανόηση της αριστοτελικής φιλοσοφίας. Η εν λόγω έννοια συμπλέκεται πραγματικά με το σύνολο σχεδόν της αριστοτελικής φιλοσοφίας και αποτελεί έναν όρο με πολύτροπες σημάνσεις και υποσημάνσεις. Κάθε επομένως προσέγγισή της … Συνέχεια →

Αφού εξηγήθηκαν επακριβώς όλες οι διανοητικές αρετές (φρόνηση, σύνεση, γνώμη), που καθορίζουν την κατάκτηση της ηθικής αρετής (κι όχι τη γνώση των επιστημών), ο Αριστοτέλης αναρωτιέται: «Σε τι χρησιμεύουν οι διανοητικές αυτές αρετές;» (1143b 12, 19-20). Ξεκινώντας τη διερεύνηση διατυπώνει … Συνέχεια →

Ξεκινώντας το Ζ΄ βιβλίο από τα «Ηθικά Νικομάχεια» ο Αριστοτέλης εξηγεί ότι πρέπει να αποσαφηνιστεί περαιτέρω τόσο το ζήτημα της μεσότητας, όσο και η σημασία της τελεολογίας, καθώς κρίνει ότι οι δύο αυτές θεμελιώδεις έννοιες για τη φιλοσοφική του σκέψη … Συνέχεια →

Όποιος ασχολείται με την επικούρεια φιλοσοφία χρειάζεται να έχει από πριν ξεκάθαρα στο μυαλό του όσα έχουν σχέση με τον χρόνο (δεῖ προσκατανοῆσαι σφοδρῶς)· γιατί η έννοια του χρόνου διαφέρει από τις έννοιες που ανάγονται στις προλήψεις· ο Επίκουρος εξετάζει τον … Συνέχεια →

Ο Αριστοτέλης προχωρώντας το έβδομο βιβλίο από τα «Ηθικά Νικομάχεια» θέτει το ζήτημα που θα τον απασχολήσει ευθέως: «Στη συνέχεια ο λόγος μας πρέπει να αναφερθεί στο θέμα: “Μπορεί κανείς να είναι απόλυτα και καθαρά ακρατής ή μήπως δε γίνεται … Συνέχεια →

Ο ιστοριογράφος Διογένης Λαέρτιος (3ος αιώνας μ.Χ.)[1] παραθέτει τρεις επιστολές του Επίκουρου, στις οποίες περιέχονται με συντομία οι βασικές θέσεις και ολόκληρη η φιλοσοφία του (ἐν αἷς πᾶσαν τὴν ἑαυτοῦ φιλοσοφίαν)· επιπλέον διασώζει τις «Κύριες Δόξες» και μια επιλογή με τις σημαντικότερες … Συνέχεια →

[…] Σε γενικές γραμμές θα μπορούσαμε να πούμε πως όλες οι φιλοσοφικές σχολές του αρχαίου κόσμου εμφανίζονται σαν ομάδες φίλων. Παρ’ όλα αυτά, ορισμένα χαρακτηριστικά διακρίνουν τους Επικούρειους «φίλους» από τους προγενέστερούς τους στην Αθήνα ή στην Ιταλία· κι είναι αυτά ακριβώς τα χαρακτηριστικά που αποκαλύπτουν … Συνέχεια →

Ποιος είναι ο Επικούρειος Άνθρωπος; Φυγόπονος, πνευματικά ρηχός, άθεος, διεφθαρμένος ηδονοθήρας, απόμακρος και αντικοινωνικός, εγωπαθής και αδιάφορος για τους άλλους, δειλός και μόνιμα κρυπτόμενος, οπαδός μιας ανήθικης παρωδίας της Ελληνικής Φιλοσοφίας, αυτή είναι σε γενικές γραμμές η αντίληψη που καλώς ή … Συνέχεια →

Ο Επίκουρος, στην Επιστολή προς τον Ηρόδοτο, αναφέρει τις τρεις κύριες αιτίες όπου βασίστηκε η ανθρωπότητα για να προοδεύσει δημιουργώντας τον ανθρώπινο πολιτισμό. Οι κοινωνίες δεν προέκυψαν εκ του μηδενός, ούτε είναι δημιουργήματα κάποιων θεών, αλλά προήλθαν μέσα από μια φυσική εξελεγκτική διαδικασία. … Συνέχεια →

«Δεν μπορείς να μπεις στο ίδιο ποτάμι για δεύτερη φορά», έλεγε ο Ηράκλειτος αποκαλύπτοντας το αρχιμήδειο σημείο της σκέψης του: τη ροή των πάντων και τη συνεχή αλλαγή. Σκοτεινός και μυστηριώδης, ο τελευταίος και κορυφαίος προσωκρατικός αγωνίστηκε με πάθος και … Συνέχεια →

Γύρω στο 454 π.Χ., ο Έλληνας ιστορικός Ηρόδοτος (περ. 485- 425 π.Χ.) επισκέφθηκε την Αίγυπτο. Όπως όλοι μας, έμεινε άναυδος από τις πυραμίδες, και από τα γιγαντιαία αγάλματα -ύψους 20 μέτρων- στις Θήβες, λίγο πιο πέρα στον Νείλο. Δεν μπορούσε να πιστέψει … Συνέχεια →

Ο Γαληνός ήταν Έλληνας ιατρός ο οποίος γεννήθηκε στην Πέργαμο, όπου αρχικά σπούδασε ιατρική. Τα ακριβή έτη γέννησης και θανάτου του δεν είναι επαρκώς γνωστά. Κατά μια Αραβική παράδοση πέθανε το 216 μ.Χ.

Οι αρχαίοι Έλληνες τεχνίτες, συμπεριλαμβανομένων των ναυτικών, αγροτών, αρχιτεκτόνων, εμπόρων, σιδηρουργών, ναυπηγών, γιατρών και χρονικογράφων, ήταν εξοικειωμένοι με μια μεγάλη ποικιλία υλικών, φυτών, ζώων, ανθρώπων, γεγονότων. Έσκαψαν σήραγγες, βρήκαν τρόπους να μεταφέρουν και να αποθηκεύσουν ευαίσθητα αγαθά, και μπορούσαν να … Συνέχεια →

ΠΟΛΛΕΣ ΦΟΡΕΣ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΟΓΡΑΦΙΑ ΤΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ο τρόπος με τον οποίο οι πρώτοι μελετητές προσδιόρισαν και πραγματεύτηκαν ένα θέμα έχει οριοθετήσει και παγιοποιήσει τις μεθόδους και το ερμηνευτικό περίγραμμα εντός του οποίου, και με βάση το οποίο, εργάστηκαν και όλοι … Συνέχεια →

Διάστημα. Η σχέση μεταξύ δύο αριθμών, αυτό δηλαδή που ονομάζεται σήμερα στην αριθμητική και στη γεωμετρία λόγος, στη μαθηματική θεωρία της Μουσικής του Πυθαγόρα ονομάζεται «Διάστημα». Στη θεωρία της Μουσικής μάλιστα η λέξη διάστημα είχε διπλή σημασία. Διότι αφενός μεν … Συνέχεια →

Υπάρχουν δύο όψεις στη μελέτη των αριθμών — η ανίχνευση σχέσεων μεταξύ αριθμών και η ανάπτυξη της τέχνης του υπολογισμού με αριθμούς. Στους αρχαίους Έλληνες, η πρώτη ήταν γνωστή ως αριθμητική και η δεύτερη ως λογιστική. Αυτή η ταξινόμηση διατηρήθηκε … Συνέχεια →

Στην αρχαία Αθήνα, για την οποιαδήποτε εκτέλεση καταδικασμένου σε θάνατο έπρεπε να είναι παρόν το ιερό πλοίο της πόλης, η Πάραλος. Έτσι, μετά την καταδίκη του Σωκράτη μεσολάβησε ένας μήνας αναμονής της εκτέλεσης, αφού η Πάραλος άργησε λόγω κακοκαιρίας να … Συνέχεια →

Ο Ξεναγόρας μεταξύ 3ου και 2ου αιώνα π.Χ. μέτρησε την υψομετρική διαφορά προς κορυφή του Ολύμπου, πιθανότατα μέχρι την κορυφή ΦΛΑΜΠΟΥΡΟ (2473 μ.) με μεγάλη ακρίβεια για την εποχή του. Ο Ξεναγόρας, για να πετύχει αυτή την εκπληκτική ακρίβεια, χρησιμοποίησε αυστηρές γεωμετρικές μεθόδους και αξιόπιστα όργανα, … Συνέχεια →

Από τη στιγμή που ευχαρίστηση ή η δυσαρέσκεια αποτελεί επισφράγιση για την ολοκλήρωση του εθισμού (έξις), ο οποίος εν τέλει γίνεται μόνιμο στοιχείο του χαρακτήρα, και με δεδομένο ότι η αρετή δεν είναι τίποτε άλλο από τον καθορισμό της ποιότητας … Συνέχεια →

  Ο Αριστοτέλης γεννήθηκε το 384 π.Χ. στα Στάγειρα. ελληνική πόλη του βορρά, από διακεκριμένη οικογένεια. Ο πατέρας του ήταν προσωπικός ιατρός του βασιλιά της Μακεδονίας Αμύντα Β΄ (παππού του Μεγάλου Αλεξάνδρου). Ο Αριστοτέλης έλαβε εξαιρετική εκπαίδευση: σε ηλι­κία δεκαεπτά … Συνέχεια →

Οι αρχαίοι Έλληνες ήταν οι πρώτοι που αποδύθηκαν σε σοβαρή κριτική έρευνα του κόσμου που μας περιβάλει. Προσπαθούσαν να ερμηνεύσουν τα φυσικά φαινόμενα με τη λογική και σπάνια επιχειρούσαν να κάνουν πειράματα, ώστε να επιβεβαιώσουν τις υποθέσεις τους. Κύριο μέλημά … Συνέχεια →

Εφόσον κατά τον Αριστοτέλη η εκπλήρωση της αρετής είναι η απαρέγκλιτη προϋπόθεση της ευδαιμονίας, δε μένει τίποτε άλλο παρά να οριστεί αυτό που ονομάζουμε αρετή: «Αφού λοιπόν η ευδαιμονία είναι ενέργεια της ψυχής σύμφωνη με την τέλεια αρετή, πρέπει τώρα … Συνέχεια →

Η ιατρική των αρχαίων Ελλήνων μπορεί αδρά να διακριθεί στην πριν και τη μετά τον Ιπποκράτη πε­ρίοδο. Η πρώτη, που καλείται αρχαία ιατρική α­κόμη και από τον ίδιο τον Ιπποκράτη, είναι «ανοι­χτή» ως προς το απώτερο όριό της, ενώ το εγγύς χρονικό … Συνέχεια →

Χέγκελ: η κατά Αριστοτέλη διαλεκτική 1.Ο κορυφαίος διαλεκτικός φιλόσοφος της νεωτερικής εποχής, ο Χέγκελ, αποτιμώντας την ιστορική δυναμική του φιλοσοφικού στοχασμού του Αριστοτέλη, αποφαίνεται ως εξής: ο Αριστοτέλης ανήκει στα πιο βαθυστόχαστα μυαλά της ανθρωπότητας και απέναντί του καμιά εποχή δεν έχει να αντιτάξει παρόμοιο ανάστημα. … Συνέχεια →